پهنه‌بندی اجمالی سلامت حوزه آبخیز جازموریان با رویکرد پایایی-تاب‌آوری-آسیب‌پذیری

کد مقاله : 1008-SCWMWR (R1)

نویسندگان

کاظم صادقیان *1، سید حمید رضا صادقی2، حامد بیگی1، حمید خدامرادی3، رضا چمنی3 1دانشجو 2استاد دانشگاه 3تربیت مدرس

چکیده مقاله

خشک‌سالی یکی از موضوعات مهم مورد توجه جامعه جهانی است اما تاًثیر آن بر ارائه خدمات و سلامت آبخیزها کم‌تر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر خشک‌سالی در دوره 1385 تا 1398 بر سلامت حوزه آبخیز جازموریان مبتنی بر تغییرات پایایی (Rel)، تاب‌آوری (Res) و آسیب‌پذیری (Vul) مورد ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس از داده‌های بارندگی سه ایستگاه باران‌سنجی قنات مروان، اسلام‌آباد و فرمانداری ایرانشهر در مقیاس زمانی ماهانه استفاده شد. سپس شاخص ماهانه بارش نرمال‌ شده (SPI) بر اساس میانگین و انحراف معیار داده‌های ماهانه تعیین شد و برای محاسبه شاخص‌های Rel، Res و Vul مورداستفاده قرار گرفت. در نهایت با محاسبه مقدار میانگین هندسی این شاخص‌ها وضعیت کلی سلامت آبخیز تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد که حوزه آبخیزجازموریان به لحاظ شاخص‌های Rel، Res و Vul به ترتیب مقادیری بین 5/0 تا 54/0، 34/0 تا 45/0 و 13/0 تا 31/0 را داراست. همچنین متوسط شاخص سلامت آبخیز در این دوره 31/0 تا 38/0 محاسبه شد که نشان‌دهنده قرارگیری سلامت آبخیز در گروه ناسالم از لحاظ خشک‌سالی است. نتایج تحلیل بارندگی منطقه حاکی از ضرورت مدیریت سازگار کشاورزی و استفاده صحیح از منابع آب با شرایط حاکم بر منطقه به رغم ثبات نسبی بارندگی است.

کلیدواژه ها

تغییرات اقلیمی، سلامت آبخیز، شاخص خشک‌سالی، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، مدیریت سازگار منابع آب

وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی