| ارزیابی زیستایی هیدرولوژیک حوزه آبخیز شازند |
| کد مقاله : 1046-SCWMWR (R1) |
| نویسندگان |
|
مرجان بهلکه *1، سید حمید رضا صادقی2 1دانشگاه تربیت مدرس 2استاد دانشگاه |
| چکیده مقاله |
| امـروزه مطالعه فرآیندهای هیدرولوژیک از مهم‌ترین پیش‌نیازهای مدیریت منابع خاک و آب است. به نحوی‌که مطالعه تغییرپذیری دبی رودخانه‌ها، اطلاعات مهمی برای درک درست از توان بازیابی در آبخیزها ارائه می‌دهد. حال آن‌که تاکنون بررسی تغییرات هدف‌مدارانه دبی در مقیاس‌های مختلف و به منظور ارزیابی توان بازیابی و به عبارتی زیستایی آبخیز مستند نشده است. بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی زیستایی هیدرولوژیک آبخیز بر اساس دبی کم‌آبی (حد رهاسازی) و دبی نرمال (حد تاب‌آوری) در حوزه آبخیز شازند است. به این منظور در این پژوهش پس از گردآوری مقـادیر دبـی در مقاطع زمانی 1388، 1391، 1394 و 1397حوزه آبخیز شازند اقدام به تهیه منحنی تداوم جریان شد. با توجه به عدم تجهیز زیرحوزه‌های آبخیز به ایستگاه‌های اندازه‌گیری، برای تعیین آستانه دبی‌های کم‌آبی و دبی نرمال در مقیاس زیرحوزه‌های آبخیز مطالعاتی، از ضریب اصلاحی منتج از حاصل‌ضرب شماره منحنی و مساحت نسبی زیرآبخیزها استفاده شد. به این منظور ضریب رواناب با استفاده از ابزار ArcCN-Runoff محاسبه شد و تعمیم دبی به زیرآبخیزها صورت گرفت. در نهایت زیستایی هیدرولوژیک در مقیاس زیرآبخیزهای شازند با لحاظ حدود تاب‌آوری و رهاسازی تعیین شد. با توجه به بررسی دبی‌های کم‌آبی و دبی نرمال در 24 زیرآبخیز مطالعاتی، به‌طور میانگین وضعیت زیستایی هیدرولوژیک حوزه آبخیز شازند از لحاظ دبی کم‌آبی در محدوده زیستایی هیدرولوژیک متوسط و از لحاظ دبی نرمال در سال‌های 1388، 1391 و 1394 غالباً در وضعیت پایین و بسیار پایین بوده است. لکن در سال 1397 روند مثبت قابل‌توجهی در زیستایی هیدرولوژیک مشاهده شده است به‌گونه‌ای که بیش‌ترین زیستایی هیدرولوژیک از لحاظ دبی نرمال مربوط به زیرآبخیز 22 در شمالی‌ترین بخش آبخیز به دلیل مدیریت صحیح کاربری‌ها انواع کاربری‌ها اتفاق افتاده است. سنجش معیارهای زیستایی هر آبخیز می‌تواند به‌عنوان نقطه شروع برای مشارکت گروداران و کارشناسان در فرآیندهای برنامه‌ریزی و آمادگی در جهت مدیریت کارآمد آبخیزها محسوب شود. |
| کلیدواژه ها |
| رژیم جریان، فرآیندهای هیدرولوژیک، محدوده تاب‌آوری، محدوده رهاسازی، مدیریت جامع آبخیز |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |
